DEPREM SONRASI ÇOCUKLA İLETİŞİM

Doğal afetler, genellikle insan kontrolü dışında gerçekleşen doğa olayları olarak tanımlanır. Bu doğal afetler sonucunda toplumda fiziksel, zihinsel, sosyal, psikolojik ve ekonomik kayıplar olabilmektedir. Doğal afetler sonucunda ortaya çıkan fiziksel ve çevresel kayıplar yapılan müdahaleler sonucunda kısa sürede düzeltilebilmektedir. Ancak ortaya çıkan psikolojik etkiler uzun bir süre devam edebilir.

Doğal afete maruz kalmış kişilerin yaşam koşullarında büyük değişikler olabilmektedir. Afetten önce olan yaşam koşulları ile afetten sonra değişen yaşam koşulları arasındaki fark ne kadar büyük olursa travmanın şiddeti de bu oranda artabilmektedir. Bu tarz durumlarla karşılaşan insanların yaşamış oldukları yas ve travmaya dair kendi içlerinde doğal bir iyileşme mekanizması bulunmaktadır. Bu iyileşme mekanizmasının sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için travmanın ve yasın ilk yaşanıldığı anda müdahale etmemek ve kabullenebilmesi için zaman tanımak önemli bir koşuldur.

Bu tarz yaşanan doğal afetlerden sonra çocuktan önce ebeveynin kendi duygu durumlarını fark etmesi ve kendini sakinleştirebilmesi çocuğa yardımcı olabilme açısından önemlidir. Çocuklar bu süreçte güvenli bağlar kurmaya, şefkat hissetmeye, birlikte oyun oynamaya ihtiyaç duyarlar. Böyle zamanlarda da çocukla oyun oynamak, onlara güvende hissettirmek, onlarla temas içerisinde olmak kıymetlidir.

Her çocuk yaşanılan sürece aynı şekilde tepki vermeyebilir. Bazı çocuklarda daha fazla ağlama davranışı görülürken bazı çocuklarda içe kapanma, aşırı hareketlilik gibi durumlar görülebilir. Aynı zamanda çocuğun önceden verilmeyen tepkilerde bulunması, ebeveyninden ayrılmak istememesi normaldir.

Çocuklarla depremi konuşmak gerektiğinde “Ülkemizin çeşitli şehirlerinde depremler var. Sen de bu durumdan endişelenmiş ve korkmuş olabilirsin.” şeklinde çocuğun duyguları üzerine konuşmak iyi olacaktır.  Ardından çocuğun yaş seviyesine uygun, net ve doğru şekilde depremi açıklamak gerekir. Okul öncesi dönemdeki çocuklara depremi anlatırken somut bir şekilde anlatmak önemlidir.

Çocuğunuzun deprem, kayıplar vb. hakkında sorular sormasına izin verin ve sorularını sakince cevaplamaya özen gösterin.

Çocuklar bu süreçlerde tekrar tekrar aynı soruları sorabilirler. Bu durum karşısında sakinliğinizi koruyabilmeniz ve tekrar eden sorular karşısında olabildiğince cevap verebilmeniz önemlidir.

Çocuklar yaşadıklarını ve duygularını oyuna yansıtırlar. Çocukların bu süreci işleyebilmesi için oyun oynamasına alan açılması gerekmektedir. Çocuklar oyun oynadıkları zaman yaşamış oldukları durumu oyun içerisine dahil ederek duygularını düzenlerler.

Bu süreçte çocuğun yansıttığı duyguları reddetmemek, duygularına karşı anlayışlı ve sabırlı olmak ve çocuğun iyi hissetmesi için zamana ve şefkate ihtiyacı olduğunu bilmek önemlidir.

Eğer çocuk kayıp yaşamışsa, aile üyelerinin veya bakım verenin durumu açıklaması gerekmektedir. 12 yaş veya altındaysa somut bir şekilde anlatmak çocuğun olayı net bir şekilde anlamlandırmasına yardımcı olacaktır.

Deprem sürecinin ardından çocuğu yaşanan olumsuz durumlardan uzak tutmak, mümkün olduğunca güvenli bir ortama götürmek, depremin etkisini devam ettirebilecek haber ve diyaloglardan uzak tutmak çocuğun travmatik deneyiminin artmaması açısından önemlidir.