Oyun, çocukların dünyayı anlamalarının, duygularını ifade etmelerinin ve sosyal beceriler geliştirmelerinin en doğal yoludur. Oyun terapisi alanında uzman terapist eşliğinde yapılsa da, ebeveynlerin evde uygulayabileceği bazı oyun temelli destekler çocuğun gelişimine büyük katkı sağlar. Burada önemli olan nokta, çocuk için oyunun önemini anlamak, onunla bağ kurmak ve oyunu çocuğunuzla bir iletişim aracı olarak kullanmaktır.
Peki, evde uygulanabileceğiniz oyun temelli destekler nelerdir?
Özel Oyun Saati Belirlemek
Çocuk için en değerli şey, ebeveynin onunla geçirdiği kaliteli zamandır. Evde uygulanabilecek en etkili tekniklerden biri, düzenli bir özel oyun saati belirlemektir. Bu süre boyunca telefon, televizyon veya ev işleri bir kenara bırakılmalı, tüm dikkat çocuğa ve oyuna verilmelidir. Böylece çocuk kendisini ve duygularının değerli olduğunu hisseder, güven duygusu pekişir. Düzenli tekrarlandığında, bu özel zaman hem çocukta hem de aile bağlarında güçlü bir etki yaratır.
Oyunda Seçimi Çocuğa Bırakmak
Oyun sırasında ebeveynlerin dikkat etmesi gereken en önemli noktalardan biri, çocuğa seçim hakkı tanımaktır. “Sen nasıl oynamak istersen öyle oynayabilirsin” diyerek sürecin kontrolünü çocuğa bırakmak, onun kendini ifade etmesine fırsat verir. Bu yaklaşım çocuğun kendi kararlarını önemsemesini sağlar, özgüvenini destekler, tek başına problem çözme becerilerini geliştirir ve özgünlüğünü ortaya çıkarmasına yardımcı olur. Çocuğun seçimlerinin kabul gördüğü bir oyun ortamı, onun hem duygusal gelişimini güçlendirir hem de ebeveyniyle daha güvenli bir bağ kurmasını sağlar.
Oyunda Var Olmak
Çocukla oyun oynarken en önemli adımlardan biri, gerçekten orada olmaktır. Bu, dikkati dağıtan her şeyi bir kenara bırakıp çocuğa tüm varlığınızla eşlik etmek anlamına gelir. Oyun sırasında göz teması kurmak, söylediklerini dikkatle dinlemek ve onun temposuna uyum sağlamak, çocuğun kendisini değerli ve anlaşılmış hissetmesine yardımcı olur. Çocuk bu sayede sadece duyulmadığını, aynı zamanda görüldüğünü fark eder. “Benim yaptıklarım annem/babam için önemli” duygusu, özgüveninin temelini oluşturur.
Oyunda Duyguları Yansıtmak
Oyun, çocuk için duygularını ifade etmenin en doğal yoludur. Ancak çocuk her zaman yaşadıklarını ya da hissettiklerini kelimelere dökemez. İşte bu noktada ebeveynin rolü önemlidir. Oyunda çocuğun davranışlarını gözlemleyip duygularını yansıtmak, onun farkındalık geliştirmesine yardımcı olur. Örneğin, “Kulen yıkıldığında üzülmüş gibisin” ya da “Arabayı çok hızlı sürdün, heyecanlandın sanırım” gibi cümleler, çocuğun duygularını tanımasına ve adlandırmasına katkı sağlar.
Bu basit ama güçlü teknik, çocuğun kendi duygularını fark etmesini, onları anlamlandırmasını ve zamanla sözel olarak ifade edebilmesini destekler. Bu yöntemle aynı zamanda çocuğun ebeveyni tarafından anlaşılma duygusunu güçlendirebilirsiniz.
Oyunda Sınırlar ve Küçük Müdahaleler
Oyun sırasında çocuğa özgürlük tanımak, seçim tanımak ve yönlendirmemek önemlidir ancak güvenlik ve temel kurallar göz ardı edilemez. Bu noktada ebeveyn, nazik müdahalelerle süreci yönlendirebilir. Örneğin, “Topu cama fırlatamayız, ama minderin üstüne atabilirsin” gibi ifadeler hem sınır koyar hem de alternatif sunar. Böylece çocuk, güvenli sınırlar içinde özgürlüğü deneyimler.
Oyunu Keyifle Bitirmek
Çocuklar oyun saatinin bitişine karşı hassas tepki verebilirler. Bu nedenle oyun süresinin sona erdiğini önceden haber vermek önemlidir. “Beş dakikamız kaldı, sonra oyunumuz bitiyor” gibi cümleler, çocuğun hazırlıklı olmasını sağlar. Bu yaklaşım sayesinde oyun zamanı sağlıklı bir şekilde sonlanır ve çocuk kendisini kontrolsüz bırakılmış hissetmez.
Evde uygulanabilecek bu oyun temelli destekler, profesyonel oyun terapisinin yerini tutmasa da ebeveyn-çocuk ilişkisini güçlendirir ve çocuğun duygusal gelişimine önemli katkılar sağlar. Özel oyun saatleri, yönlendirmesiz oyunlar, duyguları yansıtmak ve sınırlar koymak gibi basit tekniklerle çocuk kendisini değerli, anlaşılmış ve güvende hisseder. Unutulmamalıdır ki oyun, yalnızca eğlence anaçlı değil, çocuğun gelişimini destekleyen en güçlü iletişim araçlarından biridir.
Sıkça Sorulan Sorular
- Evde uyguladığımız oyun temelli destekler, profesyonel oyun terapisinin yerini tutar mı?
Hayır. Evde yapılan oyunlar profesyonel terapinin yerini tutmaz. Ancak çocukla kurulan bu özel bağ, duygusal gelişimini destekler ve terapi süreci varsa varsa sürece olumlu katkı sağlar.
- Oyun sırasında seçimleri çocuğa bırakmak neden önemlidir?
Çocuğun seçim yapması, kendi kararlarının değerli olduğunu hissettirir ve özgüvenini pekiştirir. Aynı zamanda özgünlüğünü, problem çözme becerilerini ve sorumluluk duygusunu geliştirmesine katkı sağlar.
- Sınır koymak oyunun keyfini bozmaz mı?
Hayır. Nazikçe konulan sınırlar çocuğun güvenli hissetmesini sağlar. Önemli olan yasaklamak değil, güvenli alternatif sunmaktır.
- Çocuğum oyunu bitirmek istemiyor, ne yapmalıyım?
Oyun bitişini önceden haber vermek, çocuğun hazırlıklı olmasına yardımcı olur. Örneğin “5 dakikamız kaldı, sonra oyunumuz bitecek” gibi cümleler çocuğa zamanı kavrama fırsatı verir.
