Yaşa Göre Rehberlik Hizmetinde Ne Değişir?
Rehberlik ve danışmanlık hizmeti, çocukların gelişimlerinde onları destekleyen en önemli süreçlerden biridir. Aileler bu hizmetin her yaşta aynı olduğunu düşünebilirler. Oysa rehberlik ve danışmanlık hizmetleri çocuğun yaşına, gelişim dönemine, ihtiyaçlarına ve karşılaştığı zorluklar göz önünde bulunarak seçilen tamamen farklılaşan dinamik bir yapıdadır. Bir okul öncesi çocuğuyla bir ergen çocuk için aynı yöntemlerin kullanılması doğru değildir; danışmanlığın dili, hedefler ve kullanılan teknikler değişiklik gösterir.
Bu nedenle farklı rehberlik yaklaşımını anlamak, ebeveynlerin çocuklarına en doğru destek yolunu seçmeleri açısından büyük önem taşır.
Okul Öncesi Dönem: Oyun Temelli Yaklaşım
2-8 yaş döneminde danışmanlık hizmetleri, çocukların dünyasını anlamanın en etkili yolu olan -oyun üzerinden ilerler. Bu dönemde duygularını kelimelere dökmekte bilişsel ve duygusal olarak zorlanan çocuk için oyun bir iletişim alanı oluşturur.
İlkokul Dönemi: Akademik ve Sosyal Uyum
8–11 yaş aralığında çocuklar dikkat, planlama ve akran ilişkileri konusunda önemli adımlar atar. Bu dönemde rehberlik; akademik becerileri desteklemek, dikkat–odaklanma sorunlarını erken tespit etmek, özgüveni ve benlik algısını güçlendirmek ve sağlıklı sosyal ilişkileri kurmayı öğretmek gibi daha yapılandırılmış hedefler üzerine kurulur.
Ergenlik Dönemi: Kimlik, İlişkiler ve Gelecek Planlama
12 yaş ve sonrası, duygusal yoğunluğun arttığı ve kimlik arayışının belirginleştiği bir dönemdir. Danışmanlık süreci; sınav kaygısı, sosyal baskılar, öz güven, kimlik gelişimi konulara ana odak noktasıdır. Amaç, gencin kendini tanımasına, duygularını yönetmesine ve sağlıklı kararlar almasına destek olmaktır.
Rehberlik hizmetleri, gelişim psikolojisinin temel ilkeleri gereği her yaş döneminde farklı ihtiyaçlara göre şekillenir. Çocuğun bilişsel, duygusal ve sosyal gelişim evresi farklılaştıkça kullanılan yöntemler, hedeflenen beceriler ve iletişim dili de bilimsel olararak yeniden yapılandırılır. Yaşa göre uyarlanmış rehberlik, çocuğun hem anlık gelişimsel gereksinimlerini karşılar hem de uzun vadeli psikolojik dayanıklılığını güçlendiren koruyucu bir çerçeve sunar.
Zamanında ve etkili sağlanan profesyonel destek, çocukların kendilerini güvende hissetmesini, potansiyellerini daha etkili biçimde kullanmasını ve gelişimlerinde daha uyumlu adımlar atmasını kolaylaştırmayı hedefler.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Her yaş grubunun ihtiyaçları nelerdir?
Okul öncesinde duygu düzenleme ve sosyal beceriler; ilkokulda dikkat, sorumluluk ve akademik alışkanlıklar; ergenlikte kimlik, öz güven ve gelecek planlama ön planda olsa da bireysel olarak bu ihtiyaçlar değişiklik gösterebilir.
Danışmanlık nasıl kişiselleştirilir?
Çocuğun yaşına, gelişim düzeyine, güçlü yanlarına, desteklenmesi gereken alanlara, okul ve aile geri bildirimlerine göre bireysel bir plan oluşturularak kişisel bir plan oluşturulur.
Ergenliğe özel yaklaşımlar nelerdir?
Sınav kaygısı, kimlik gelişimi, arkadaş ilişkileri ve hedef belirleme odaklı çalışılır; daha işbirlikçi ve yargısız bir dil kullanılır.
Aile desteği her dönemde farklı mıdır?
Aile desteği çocuğun yaşına, gelişim düzeyine ve ihtiyacı doğrultusunda şekillenebilir.
Uygulama örnekleri nedir?
Okul öncesinde oyun temelli destekler; ilkokulda dikkat–sosyal beceri çalışmaları; ergenlikte hedef planlama ve duygu düzenleme üzerine çalışabilir, bireyin ihtiyacı ve desteklenmesi gereken alanlara göre değişiklik gösterir.
