Gelişim, doğum öncesinden başlayarak zihinsel, bedensel, sosyal, duygusal ve dilsel alanlarda yaşanan değişimi ifade eder. Olgunlaşma ve öğrenme bu sürecin temel bileşenleridir. Olgunlaşma, kalıtım tarafından kontrol edilen, bir davranışı yapabilecek yeterliliğe ulaşmayı anlatırken; öğrenme, çevreyle etkileşim sonucu bireydeki uzun süreli değişiklikleri tanımlar. Gelişim testleri, çocuğun olgunlaşma ve öğrenmenin ortaya koyduğu gelişim düzeyini ölçen araçlardır.
Gelişim testleri, çocukların yaşına uygun bilişsel, motor, dil ve sosyal-duygusal becerilerini değerlendirmek amacıyla uygulanan bilimsel ölçme araçlarıdır. Çocuğun gelişim sürecini takip etmek, güçlü yönlerini belirlemek ve olası gelişimsel gecikmeleri erken dönemde tespit etmek için kullanılır.
Uygulanacak testin türüne göre değişmekle birlikte, gelişim testleri genellikle 0 ay ile 6 yaş arasındaki çocuklar için yapılır. Bazı özel testler daha geniş yaş aralıklarına da uygulanabilir.
Gelişim testleri şu alanlarda ölçüm yapar:
• Kaba Motor Beceriler – Yürüme, koşma, denge, zıplama gibi büyük kas hareketleri.
• İnce Motor Beceriler – El-göz koordinasyonu, küçük kas becerileri.
• Dil ve İletişim – Konuşma, anlama, ifade etme becerileri.
• Bilişsel Gelişim – Problem çözme, dikkat, hafıza.
• Sosyal-Duygusal Gelişim – İletişim kurma, sosyal uyum, duygusal ifade.
• Rutin gelişim takibi
• Aile veya öğretmen gözlemlerinde gelişimsel farklılık olması
• Erken müdahale gerektiren durumların tespiti
• Özel eğitim veya destek programı planlaması
• Doğum öncesi/sonrası risk faktörlerinin bulunması
Testler genellikle birebir ortamda, çocuğun yaşına uygun oyunlar, sorular ve görevler aracılığıyla uygulanır. Süre test türüne göre değişmekle birlikte 20-60 dakika arasında tamamlanır.
Gelişim testleri, bu konuda eğitim almış uzman psikologlar, çocuk gelişimi uzmanları veya özel eğitim alanında yetkin profesyoneller tarafından uygulanır.
Hastaneler, gelişim ve psikoloji merkezleri, rehabilitasyon merkezleri, çocuk sağlığı izlem birimleri ve TÜZDER gibi bazı eğitim kurumlarında uygulanabilir.
Testin uygulanmasının ardından değerlendirme aynı gün aileye yapılır ve raporlama süreci genellikle 7 iş günü içinde tamamlanır. Sonuçlar aile ile yüz yüze görüşmede paylaşılır.
Test sonucuna göre çocuğun gelişimi normal, izlenmesi gereken veya desteklenmesi gereken kategorilerden birinde değerlendirilir. Gerektiğinde ayrıntılı değerlendirme, uzman yönlendirmesi veya bireysel destek programı önerilir.
TÜZDER’de uygulanan gelişim testleri, uluslararası geçerliliği olan bilimsel ölçeklere dayanır ve alanında uzman profesyoneller tarafından uygulanır. Testler, çocuğun potansiyelini en iyi şekilde ortaya çıkarmayı hedefler ve sonuçlar doğrultusunda aileye kapsamlı bir gelişim planı sunulur.